باید یاد بگیریم نه بگویییم
یکى از شرایط موفقیت، توانایی در مدیریت خویش است. مدیریت خود، پارامترهاى مختلفى دارد که یکى از آن ها، توانایى «نه » گفتن است و در ضمن در مهارت های دهگانه که به مرور بدان خواهیم پرداخت بخشی از مهارت روابط بین فردی است. دانش آموزى که مى خواهد موفق باشد و پیشرفت کند باید بیاموزد «نه» بگوید. ممکن است عوامل مختلفى، شما را از انجام این برنامه بازدارد. مهارت نه گفتن بدین معنی نیست که در موقعیت هایی که نباید نه بگوییم از این کار امتناع بورزیم بلکه نه را در جای درست به کار ببریم. در واقع مهارت نه گفتن مهارتی است که فرد بتواند در مقابل درخواست نابجای دیگران از کلمه نه استفاده کند. کسانی که از قدرت نه گفتن عاجز باشند همواره در روابط بین فردی خود با مشکل مواجه شده و از ارتباط خود احساس امنیت و خرسندی نمی کنند.
یاد بگیرید «نه» بگویید!
تصور کنید که شما از مدرسه به خانه بازگشته اید و پس از استراحت،تصمیم گرفته اید ،دو درس را مطالعه کنید. مثلاً برای یکى از آن ها ۲ ساعت زمان بگذارید برای مطالعه ی درس همان روز مدرسه و همچنین حل چنداز مطالب تدریس شده و برای دیگرى ۱.۵ساعت در نظر بگیرید تا براى امتحان فرداى مدرسه آمادگى پیدا کنید.
بررسی کنید که چه عواملى مى تواند مانع انجام تصمیمات شما باشد؛ آن ها را لیست کنید. مثلاً شروع یک فیلم سینمایى، تماس یکى از دوستان و دعوت شما به حضور در مسابقه ی فوتبال یا … .آیا شما به این عوامل «نه» می گویید یا بلافاصله قید برنامه ریزیتان را میزنید و کار دیگری را جایگزین می کنید؟
توانایی «نه» گفتن ارتباط مستقیمی با اراده ما دارد. هرچه اراده قوی تری داشته باشیم راحت تر می توانیم «نه» بگوییم.
بسیاری مواقع « نه » گفتن، کمک هاى جدى در زندگى به ما خواهد کرد. اگر از همین حالا که آن را تمرین کنید و هنگامی که عواملى قصد بر هم زدن برنامه ریزى درسى شما را دارد، از آن استفاده کنید، حتماً در زندگى آینده، موفق تر خواهید بود.
چرا باید نه بگوئیم؟
آیا نه گفتن یک مهارت است؟
چگونه می‌توان آن را یاد گرفت؟
این ها سؤالاتی هستند که شاید برای برخی افراد مطرح شده باشند.
از آنجایی که زندگی اجتماعی مستلزم رعایت مواردی است که هم حقوق دیگران و هم حقوق فرد در آن باید مورد توجه قرار گیرد مهارت نه گفتن یکی از لازمه‌های موفقیت فرد در زندگی شخصی و اجتماعی‌اش است.
نه‌گفتن، یعنی وقتی ما نمی‌خواهیم مطلبی را بپذیریم با استفاده از این مهارت، بدون آن که به خود و دیگران آسیبی برسانیم، نه‌مان را به صورت فعال ابراز کنیم.
علت های زیادی در مشکل "نه گفتن" افراد نقش دارد، از جمله:
-ترس از دست دادن رابطه با فرد مقابل،
-احساس مسؤلیت در خصوص احساسات دیگران،
-اعتقاد به اینکه اگر از درخواست دیگران سر باز بزنید، آدم بد و خودخواهی هستید و شاید این کار را با از خودگذشتگی، ایثار و فداکاری و... که در دوران کودکی به شما آموخته اند، در تناقض می بینید،
-احساس مهم و با ارزش بودن در مواقعی که درخواستی از شما می شود و تصور اینکه اگر حتی برای یک بار هم درخواست دیگران را رد کنید، آنها دیگر شما را به حساب نمی آورند و ممکن است حتی دیگر از شما چیزی نخواهند،
-دلسوزی کردن برای طرف مقابل و تصور اینکه اگر نه بگویید، شاید هیچ کس دیگر نخواهد یا نتواند به او کمک کند و در نتیجه ممکن است کارش راه نیفتد،
-تصور اینکه اگر نه بگویید، طرف مقابل دیگر شما را دوست نخواهد داشت .
اینکه شما بتوانید حالات و احساسات درونی‌تان را به‌راحتی به دیگران بگویید، در داشتن روابط سالم و شفاف خیلی مهم و مؤثر است...
اما در خصوص چگونگی "نه گفتن"، لازم است که سه گام را بردارید:
گام اول اینکه، تصمیم بگیرید که کدام پاسخ به نفع شماست (تصمیم گیری)،
گام دوم اینکه، علت تصمیم خود را بگویید ( مثلاً، قول آن را به کسی دادم یا برنامه دیگری دارم)،
گام سوم اینکه، همدلی و درک احساسات دیگران باعث می شود که پاسخ منفی شما را راحت تر بپذیرند ( مثلاً، می دانم که تو به آن نیاز داری و یا البته وضع تو را درک می کنم).
سؤال: وقتی که طرف مقابل برخواسته‌هایش پافشاری می‌کند و خواسته‌هایش به ضرر ماست، چگونه با او برخورد کنیم؟
1.پاسخ خود را به‌طور واضح، روشن، با صلابت و با استفاده از اجزای بدنی (استفاده از مهارت‌های غیرکلامی مثل نگاه چشمی، بیان چهره و ژست‌های بدنی یا نزدیک‌شدن و دور شدن از طرف مقابل) دوباره بیان کنید.
2. نظر خودتان را با ارایه دلیل و با تأکید بر آن دلیل، دوباره عنوان کنید.
۳ پاسخ طرف مقابل را نشنیده بگیرید و به موضوع دیگری بپردازید و یا آن موقعیت را ترک کنید.
4. توضیح دادن: ”نه، بهتره در این مورد اصرار نکنی، متشکرم“
۵. مسأله را به شوخی بگیرید: ”خیلی با مزه گفتی و یا مثل اینکه بچه شدی‌ها!“
۶. ایجاد این احساس که خودتان بهتر می‌دانید. ”تو که عاقل‌تر از این حرف‌ها هستی که این‌کار رو بکنی!“، ”تو که این‌جوری نبودی؟“، ”تو که هیچ‌وقت این‌کاره نبودی؟“، ”شما که خودت صد نفر دیگر رو از این کار منع می‌کردی؟“
اگر بخواهید قدرت ”نه“ گفتن را در خودتان تقویت کنید،
از همین حالا این کار را انجام دهید و به فردا واگذار نکنید تا فردا افسوسش را نخورید. ”نه“ گفتن را از همین الآن با کارهای کوچک شروع کنید و به تدریج آن را در همه امور گسترش دهید.
راه هاى متفاوت یک "نه گفتن" منطقى و معنى دار:
1-استفاده از روش مستقیم و ساده:
وقتى شخصى از شما مى خواهد کارى را انجام دهید که امکان آن وجود ندارد، خیلى مختصر و به دور از هرگونه دلیل تراشى، مخالفت خود را اعلام کنید، حاشیه پردازی نکنید.
-براى مثال دوستى از شما مى خواهد تکالیف او را انجام دهید ، اگر امکان این کار وجود ندارد خیلى ساده بگویید: نه، متأسفم، من این کار را انجام
نمی دهم.
2-روش بازتابى:
رضایت و علاقه مندى خود را نسبت به این پیشنهاد نشان دهید و به دنبال آن مشخص کنید در حال حاضر شرایط پذیرش این درخواست را ندارید.
-اگه شرایطم اجازه می داد دوست داشتم تکالیف تان را بنویسم، اما الان نمی توانم و امکانش نیست.
3-گفتن نه همراه با دلیل:
دلیل کوتاه و واقعى رد تقاضا را بدون پرداختن به حاشیه و ذکر جزئیات، مطرح کنید.
-نمى توانم تکالیف شما را انجام دهم، چون برای انجام کارهای خودم وقت کم دارم.
4-در این روش با مطرح کردن پیشنهادى دیگر در واقع حُسن نیت خود را به درخواست کننده نشان مى دهید.
-این هفته نمی توانم با شما تفریح بیایم، برای هفته بعد اگه فرصت شد. چطوره؟
5- نه گفتن همراه با پُرس و جو براى یافتن کارى دیگر.
راه دیگر این است که به درخواست کننده نشان دهیم براى انجام امرى دیگر آمادگى داریم و رد کردن این مورد خاص به منزله رد تمام موارد ارتباطى نیست.
-نمی توانم تکالیف تو را انجام دهم، اما اگه کتاب یا منابعی خواستی
می تونم در اختیارت بذارم.
6- یک نوع از نه گفتن به گونه ای است که درست مانند «نوارى که سوزنش گیر کرده است ». موقعیت ساده و خاص خود را تکرار کنید. بدون هیچ شرح و توضیح. فقط تکرار ... مثل:
- جزوه می خوام بهم میدی؟
- نه من نمى توانم جزوه ام را به تو امانت دهم (نزدیک امتحان است و شما فرصت کمی دارید)
-خواهش مى کنم... زیاد طول نمى کشد.
- نه نمى توانم جزوه ام را به تو بدم
-قبول، چند فصل اول یا آخرش را بده .
- نه من نمى توانم جزوه ام را به تو دهم الان دارم می خونم.
یک نه بگویید و از عواقب احتمالى بله خلاص شوید.
مطالب مرتبط: چرا نه بگوییم؟ چگونه نه بگوییم؟