در این مقاله و مقاله بعدی سعی داریم که در مورد تست و شیوه های تست زنی مطالب بیشتری بیاموزیم چرا که امروز تست یا به تعبیر درست تر  آزمون چهار گزینه ای تعیین کننده آینده شغلی و تحصیلی همه دانش آموزان است.

آزمون های چهار گزینه ای که در کشور ما تحت عنوان آزمون های تستی شناخته می شوند یکی از انواع آزمون ها می باشد، که در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته و در کنکور نیز نقش اساسی را دارا می باشد. داوطلبان کنکور به دلیل اینکه در طول تحصیل خود معمولاً با آزمون های تشریحی سروکار داشته اند، در برخورد با این گونه آزمون ها دچار مشکلاتی می شوند. 

عده ای که می خواهند خود را فقط در طول یک سال ( سال آخر ) با سیستم تستی آشنا کنند تا بتوانند در این آزمون ها نتیجه ی خوبی را کسب نمایند، قطعاً با مشکلاتی مواجه می شوند. بنابراین به عنوان یک پیشنهاد بسیار مهم به دانش آموزان توصیه می کنم که با سؤالات چهارگزینه ای و نحوه ی پاسخ گویی به آن ها از سال های قبل آشنا شوند. مثلاً پس از تسلط به مفاهیم و مطالب یک درس و پس از حلّ تمرین های آن، به عنوان مسایل اضافه به پاسخ گویی تست های مربوط به آن موضوع بپردازید. البته دانش آموزان سال های دوم و سوم دبیرستان باید این مسأله را جدی تر بگیرند.

در آزمون های چهارگزینه ای تأکید سؤالات بر روی مفاهیم و جزییات می باشد. بنابراین در هنگام مطالعه جهت آمادگی برای این آزمون ها، همه ی نکات درس را به دقت بخوانید و هیچ قسمتی را رها نکنید، خود را به جای طرّاح سؤال گذاشته و سعی کنید هیچ نکته ای را از قلم نیندازید.

توجه داشته باشید که موفقیت در کنکور همانند گنجینه ای است که درون صندوقی قرار دارد و کلید آن در سطرسطر کتاب های درسی گذاشته شده است و برای دست یابی به آن باید سطر به سطر کتاب را به دقت بخوانید و بفهمید.

تست چیست؟

معمولاً سؤالات آزمون ها به دو صورت باز پاسخ و بسته پاسخ تنظیم می گردد.

منظور از سؤالات باز پاسخ همان سؤالات انشایی هستند که در این نوع سؤالات پاسخ دهندگان هرگونه که تمایل دارند می توانند به سؤالات طراحی شده جواب بدهند. اما سؤالات بسته پاسخ یا همان تست ها، به سؤالاتی گفته می شود که پاسخ های آن قبلاً توسط معلم تهیه شده و دانش آموز فقط باید پاسخ های موردنظر خود را انتخاب نماید.

تست ها از دو قسمت تشکیل شده اند.

الف) صورت سؤال ( متن پرسش یا تنه سؤال )

ب) گزینه ها یا پاسخ های پیشنهادی

تنه ی سؤال یک جمله استفهامی است و گزینه ها، پاسخ های احتمالی آن هستند که پاسخ دهنده از بین آن ها جواب یا جواب های موردنظر را انتخاب می کند.

درصدگیری ( نمره ی خام )

با توجه به این که در آزمون های استاندارد مانند آزمون سراسری و یا دانشگاه آزاد اسلامی نمره ی منفی وجود دارد اگر به سؤالی پاسخ غلط بدهید. علاوه بر این که نمره ی مربوط به آن را دریافت نمی کنید، نمره ای را نیز از دست می دهید یعنی به ازای هر سه پاسخ غلط یک پاسخ صحیح حذف می شود. بنابراین توصیه می کنم به سؤالات با دقت پاسخ دهید و به سؤالاتی که پاسخ آن ها را نمی دانید پاسخ ندهید.

برای تعیین درصد پاسخ گویی صحیح به سؤالات با احتساب نمره ی منفی از رابطه ی زیر استفاده می کنند:

سؤالات به پاسخگویی درصد=((درست های تست تعداد×3)-غلط های تست تعداد)/(ها تست کل تعداد×3)×100

مثلاً اگر شما به 30 تست پاسخ داده اید و توزیع جواب های شما به این صورت باشد.درست 20- غلط 6- نزده 4 نتیجه ی کار شما به شکل زیر خواهد بود:

( یعنی شما به 60 درصد سؤالات جواب صحیح داده اید )

تذکر: در هنگام تست زنی سعی کنید از برگه های مخصوص پاسخ ( پاسخنامه ) استفاده کنید و از پاسخ دادن به صورت زیر اجتناب کنید:

20- الف 21- ج 22- الف 23- د

قانون احتمال و تست زنی

همان طور که بیان شد در آزمون های استاندارد نمره ی منفی وجود دارد. یعنی به ازای هر پاسخ غلط یک سوم نمره ی منفی تعلق می گیرد. اگر سؤالی را بدون پاسخ بگذارید هیچ نمره ی منفی نمی گیرید ولی در صورتی که به سؤالی پاسخ اشتباه دهید علاوه بر آن که نمره ی آن را کسب نمی کنید بلکه

1/3 نمره نیز از دست می دهید 1/3-. به همین دلیل برای اکثر دانش آموزان سؤال زیر پیش می آید:

اگر پاسخ سؤالی را نمی دانستیم آیا می توانیم آن را به صورت شانسی بزنیم؟

برای پاسخ به سؤال بالا چند حالت زیر را در نظر می گیریم؟

اگر در تستی هیچ یک از گزینه ها را نتوانستید حذف کنید و بخواهید از روی شانس به آن پاسخ دهید احتمال انتخاب گزینه صحیح 1/4 می باشد یعنی 25 درصد. 25 درصد در ریاضیات احتمال ضعیفی است بنابراین به این تست پاسخ ندهید و به سراغ تست بعدی بروید.

اگر در تستی با توجه به معلومات و دانش تان توانستید یک گزینه را حذف کنید و بخواهید بین سه گزینه باقی مانده به طور شانسی به آن پاسخ دهید، احتمال انتخاب گزینه درست 1/3 می باشد. و این احتمال خیلی بالا نیست.

اگر در تستی مطمئن شدید، دو گزینه اشتباه بوده و بخواهید گزینه ی درست را به طور احتمالی حدس بزنید احتمال انتخاب گزینه ی درست 1/2 یا 50 درصد می باشد که احتمال خوبی می باشد. بنابراین در این مورد یکی از دو گزینه ی باقی مانده را انتخاب کنید. در انتخاب آن دقت کنید اولین گزینه ای که به نظرتان درست آمد همان را علامت بزنید.

تمرین تست زنی با دو خودکار

همان طور که قبلاً بیان شد در هنگام تست زدن، زمان استاندارد را مدّنظر داشته باشید و سعی کنید به تست ها در این زمان پاسخ دهید. زمان استاندارد برای هر تست عمومی 40-45 ثانیه و برای هر تست اختصاصی 65-75 ثانیه می باشد.

توجه داشته باشید که در پاسخ گویی به تست ها توجه به زمان مسأله ی مهمی می باشد. اگر شما به تمام مطالب درسی تسلط داشته باشید ولی نتوانید سؤالات را در زمان مربوطه پاسخ دهید، قطعاً نتیجه ی خوبی کسب نمی کنید. بنابراین توجه به زمان پاسخ گویی تست ها مسأله ی بسیار مهمی است. علاوه بر این سعی کنید به خاطر سرعت عمل، دقت خود را در هنگام پاسخ گویی به تست ها از دست ندهید. 

بنابراین برای پاسخ گویی تست ها به سه نکته ی زیر توجه داشته باشید:

1-دانش کافی 2- سرعت عمل 3- دقت

بنابر آن چه بیان شد شما در هنگام تمرین و بررسی تست ها از همین حالا مسأله ی زمان را مورد توجه قرار دهید و سعی کنید با تمرین، به سؤالات در زمان استاندارد پاسخ دهید.

توجه: در تست زدن آزمون ها تنها از مداد مشکی استفاده شود!

برای کسب توانایی می توانید از تست زنی با دو خودکار استفاده کنید. ( در تمرین ها جهت آمادگی ) در این روش در هنگام تست زنی از دو خودکار با دو رنگ متفاوت ( مثلاً آبی و مشکی ) استفاده نمایید. ابتدا با ایجاد شرایط واقعی کنکور و با در نظر گرفتن زمان استاندارد شروع به پاسخگویی سؤالات با خودکار آبی کنید. هرگاه زمان استاندارد به پایان رسید خودکار خود را عوض کرده و با خودکار مشکی به بقیه ی سؤالات جواب دهید.

در دفعات اول استفاده از این روش مشاهده می کنید که در زمان استاندارد به سؤالات کمی پاسخ داده اید یعنی حجم پاسخ گویی سؤالات با رنگ آبی خیلی کم تر از پاسخ هایی است که با رنگ آبی و مشکی داده اید. ولی به مرور زمان خواهید دید که حجم استفاده از خودکار مشکی ( سؤالاتی که در خارج وقت استاندارد پاسخ داده اید ) رفته رفته کاهش می یابد. پس از این که به تمامی سؤالاتی که احاطه دارید پاسخ دادید درصد پاسخ های درست خود را با در نظر گرفتن نمره ی منفی و با توجه به فرمول مربوط ( که در همین فصل و در قسمت درصدگیری بیان شده است ) در دو حالت زیر محاسبه کنید. اول برای سؤالاتی که در زمان استاندارد پاسخ داده اید (خودکار آبی ) و سپس برای تمامی سؤالات چه آنهایی که در وقت استاندارد و چه در خارج این وقت پاسخ داده اید ( خودکار آبی و مشکی )

درصد پاسخ گویی در وقت استاندارد به شما نشان می دهد که شما در وقت استاندارد به چند درصد سؤالات پاسخ درست داده اید. و درصد پاسخ گویی دوم به شما نشان می دهد که شما بر چند درصد مطالب احاطه داشته اید.

بنابراین اگر درصد پاسخ گویی در وقت استاندارد کم باشد، باید به زمان توجه کنید و سرعت عمل خود را با تمرین افزایش دهید. در صورتی که درصد پاسخ گویی کلی شما بالا بود نشان می دهد شما به مطالب احاطه ی کافی دارید و فقط باید به مسأله زمان توجه کنید ( برای این کار سعی کنید به پاسخ گویی تست های بیشتری بپردازید ) و اگر درصد پاسخ گویی کلی شما کم بود نشان دهنده ی این است که به مطالب احاطه ی کافی ندارید بنابراین قبل از تست زنی های بعدی ( تست های جدید ) در مورد مطلب مربوطه ابتدا به درس مراجعه کرده و آن را دوباره بخوانید یا مرور کنید و پس از آن که به مطالب و مفاهیم آن احاطه یافتید به سراغ تست زنی بروید.