بهتر است کجا درس بخوانید؟!

همراهان عزیز سال نو بر همگی شما مبارک. همیشه از من سوال می‌شود که بهترین جا برای مطالعه کدام است؟! کتابخانه؟ خانه؟ مدرسه؟...

بهترین مکان برای مطالعه کجاست؟

برای مطالعه مفید داشتن جایی مخصوص به این کار ضروریست. بهترین مکان برای مطالعه میز شخصی و اتاقی جدا از جریان‌های غیر درسی است.

خب رعایت چند دستور ساده زیر می‌تواند شما را در مطالعه بهتر یاری کند:

مزاحم‌ها را دور کنید

بهتر است میز مطالعه در کنج اتاق قرار داشته باشد، به طوری که شما رو به دیوار قرار بگیرید. قرار گرفتن در محیطی بسته می‌تواند تا حد زیادی در حفظ تمرکز موثر باشد. از اطراف میز کار خود پوستر، مجله، کتاب غیر درسی، ضبط، تلفن و هر چیزی که حواستان را پرت می‌کند، بردارید.

وسایل مورد نیاز را دمِ دست بگذارید

تمام وسایل مورد نیاز برای مطالعه را روی میز قرار دهید تا هنگام مطالعه مجبور نباشید، از جای خود بلند شوید.

اگر راست دست هستید در سمت چپ میز و اگر چپ دست هستید در سمت راست میز قرار بگیرید.

نور اتاق را تنظیم کنید

نور اتاق مطالعه باید کافی و تلفیقی از نور سفید و زرد باشد. مثلا یک لامپ معمولی برای چراغ مطالعه و یک لامپ مهتابی برای اتاق. یا یک لامپ کم مصرف برای چراغ مطالعه و یک لامپ معمولی برای اتاق.

چراغ مطالعه باید حداقل ۳۰ سانتی‌متر با کاغذ فاصله داشته باشد.

درست بنشینید

مطالعه کاری جدی و پر اهمیت است پس همیشه درست پشت میز بنشینید. تمام مفاصل بدنتان باید زاویه ۹۰ درجه داشته باشند. هرگز هنگام درس خواندن لم ندهید. دستتان را زیر سرتان نگذارید. روی میز نخوابید و همیشه صاف بنشینید. هر وقت خسته شدید از جای خود بلند شوید. کمی داخل اتاق قدم بزنید و چند حرکت کششی انجام دهید، سپس دوباره مشغول مطالعه شوید.

دراز نکشید

حتی اگر میز مطالعه شخصی هم ندارید روی صندلی نشسته و درس بخوانید چون روی زمین زودتر خسته می‌شوید.

هرگز، هرگز و هرگز دراز کشیده و در رختخواب درس نخوانید.

تمام موارد بالا شرایط ایده‌آل برای مطالعه هستند و تکنیک کنکوری محسوب می‌شوند. با این حال اگر شرایط شما ایده‌آل نیست، نمی‌خواهد همه چیز را محیا کنید. به خاطر داشته باشید کسانی در شرایطی کاملا متضاد با این موارد هم به موفقیت رسیده‌اند.

درس خواندن اصل است؛ پس هیچگاه اصل موضوع را فراموش نکنید.

 

دوستان به ربات تلگرام ما از طریق لینک رو به رو بپیوندید:   ربات تلگرامی تجربه من

آیا موفقیت تضمینی هم دارد؟ برنامه‌ریزی تضمین موفقیت است

هدفتان چیست؟ 

افزایش ساعت مطالعه؟ تقویت نقاط ضعف درسی؟ افزایش بازدهی مطالعه؟ انتخاب کتابهای کمک درسی مناسب؟ رعایت  شیوه های صحیح مطالعه؟ 

پس چه باید کرد که به همه این‌ها رسید؟ تنها با برنامه‌ریزی

یک برنامه ریزی صحیح و معقول که قابلیت اجرایی هم داشته باشد، از مهمترین عوامل موفقیت هر دانش‌آموز بالاخص دانش‌آموزکنکوری محسوب می‌شود که در ادامه مقاله، به تشریح کامل آن می‌پردازم.

اگر بخواهیم  هر کاری را  با کمترین اشکال ممکن پیش ببریم، ناچار هستیم که آن را از حالت کلی به  اشکال کوچکتری تقسیم کنیم تا بتوانیم با انجام هر کدام از این اجزای کوچکتر،  کل کار را درست انجام داده باشیم، با این تفاوت که آن را دقیقتر، کاملتر و با کمترین نقص پیش برده ایم.

 همراهان کنکوری عزیز، روند برنامه ریزی درسی هم از این قاعده فوق مستثنی نیست. برای  اینکه قادر باشیم یک برنامه ریزی خوب، منسجم و قابل اجرا داشته باشیم، باید آن را به چندین مرحله ذیل تقسیم کنیم:

۱٫ تخمین و محاسبه میزان کل ساعت مطالعه در طول یک هفته.

۲٫ تعیین  مباحث مورد نظر، که بایستی در فاصله بین دو آزمون مطالعه شود.

۳٫ تخمین و محاسبه میزان ساعت موردنیاز  برای مطالعه هر درس یا مبحث.

۴٫ تعدیل، تنظیم و ویرایش نهایی ساعتهای مطالعه موردنیاز مباحث.

۵٫ پخش نهایی مباحث مطالعاتی در طول ایام هفته.

تشریح موارد فوق:

۱-  تخمین و محاسبه میزان کل ساعت مطالعه در طول یک هفته:

برای یک داوطلب کنکوری، ضروری است که ساعت مطالعه بیشتری را نسبت به دورهی دبیرستان داشته باشد، در غیر این صورت نمیتواند نتایج قابل قبولی را از آزمونها، چه درکوتاه مدت و چه در بلندمدت بگیرد. بنابراین با توجه به روزهای کلاسی و زمانهایی که صرف سایر موارد در زندگی شخصی هر فرد میشود، حداکثر وقت مفید مطالعاتی را تعیین کنید. به طور مثال: دانش آموزی که پنج روز در هفته به کلاس میرود و دو روز دیگر هم تعطیل است؛ میزان ساعت مطالعه او  در روزهای مدرسه میتواند بین ۳ تا ۶ ساعت و در ایام تعطیل  بین ۶ تا ۱۲ ساعت باشد که با این حساب میتوان حداقل ۲۵ ساعت و حداکثر تا ۶۰ ساعت در هفته، زمان مفید برای مطالعه در منزل صرف کرد.

(هر چند نباید سقفی برای مطالعه قائل شد.)

توجه ۱:  بعد از تعیین حداکثر ساعت مطالعه، میتوان در صورت نیاز برای عادت کردن به ساعتهای مطالعه بالا، ابتدا از ساعتهای کمتری شروع کرد و سپس درطی ۳ تا ۶ هفته آینده، به حداکثر ساعت مطالعه رسید.

توجه ۲: به طور مثال برای رسیدن به ۳۰ ساعت در هفته، بدین صورت میتوان عمل کرد:

 هفته اول: ۲۰ ساعت، هفته دوم: ۲۳ ساعت، هفته سوم: ۲۵ ساعت، هفته چهارم: ۲۸ ساعت و  هفته پنجم:۳۰ ساعت

۲ – تعیین مباحث موردنظر، که باید در فاصله بین دو آزمون مطالعه شود.

با توجه به برنامه درسی کلاسهای صبح (تکالیف) و محتوای برنامه کنکورهای آزمایشی، حجم مباحث درسی مشخص میشود.

توجه ۱: پرداختن به مباحث ضعیفتر که نیاز به کار بیشتری دارند هم میتواند جزو مباحث درسی باشد که باید در طول هفته مطالعه کرد.

توجه۲: وارد کردن مباحث بیشتر در برنامه مطالعاتی هفتگی در قالب فوق برنامه (خارج از مباحث تدریس شده و برنامه آزمونها) باید در مواقعی انجام شود که شما وقت و انرژی کافی روی مباحث اصلی ( برنامه آزمون و تکالیف) گذاشته باشید و در صورت داشتن وقت اضافه، ابتدا به مباحث ضعیفتر و سپس به فوق برنامه بپردازید.

توجه ۳:  در تعیین نهایی مباحث مورد نظر، به حجم کار تستی و تشریحی موردنیاز در هر مبحث هم دقت کنید، زیرا  در صورت  بلندپروازی، دیگر فرصتی برای مطالعه سایر مباحث باقی نمی ماند.

۳-  تخمین و محاسبه میزان ساعت موردنیاز  برای مطالعه هر درس یا مبحث:

با توجه به تجربه ای که از نحوه مطالعه و  سرعت کار خود دارید، در کنار حجم کار تستی و تشریحی مشخص شده برای هر مبحث، زمان موردنیاز را برای مطالعه و پوشش کامل مباحث هر درس تعیین کنید. به طور مثال، مطالعه جزوهی مبحث  دنباله و سری به همراه حل و بررسی پاسخ  ۵۰ تست، حدود سه ساعت زمان میخواهد که شما میتوانید در  دو جلسه ی یک و نیم ساعته آن را مطالعه کنید.

 ۴-  تعدیل، تنظیم و ویرایش نهایی ساعتهای مطالعه موردنیاز برای مباحث مختلف:

با یک محاسبه ساده، کل ساعت مطالعه اختصاص داده شده به مباحث را  به دست آورید و آن را با میزان ساعتی که میخواهید در طول هفته مطالعه کنید، مقایسه کنید؛

اگر  مساوی بودند که مشکلی وجود ندارد و وارد  مرحله پنجم برنامه ریزی شوید.

اگر زمان کم آوردید یعنی ساعت موردنیاز شما برای مطالعه مباحث، بیشتر از میزان ساعت مطالعه شما در طول یک هفته است، بهتر میباشد که ابتدا تا حد امکان از میزان حجم کار تستی خود بکاهید و در صورت حل نشدن مشکل کمبود زمان، میتوانید مباحث کم اهمیت تر را کنار بگذارید.

(مثل مباحث فوق برنامه ها و حذف مباحث قوی برای دانش آموزان قویتر  و مباحث ضعیف تر برای دانش آموزان ضعیفتر، جهت نتیجه گیری بهتر در آزمونها).

به طور مثال: میخواهید ۳۰ ساعت در هفته، مطالعه داشته باشید ولی مدت زمان مورد نیاز برای مطالعه ی مباحث موردنظرتان، حدود ۳۵ ساعت است یا باید با توجه به گفته های فوق، آن را به ۳۰ ساعت کاهش دهید، یا باید ساعت مطالعه ی خود را به ۵۳ ساعت افزایش دهید.

اگر زمان زیاد آوردید، میتوانید  به حجم کار تستی خود اضافه کنید (یعنی به جای حل  ۵۰ تست در  دنباله و سری، ۷۰ تا تست  را حل کنید.)

۵-  پخش نهایی مباحث مطالعاتی در طول ایام هفته

بعد از مشخص شدن مباحث درسی و مدت زمان مطالعهی هر کدام از آنها، حالا نوبت آن است که با توجه به برنامه هفتگی مدرسه و ایام تعطیلات، مباحث درسی را  در  طول ایام هفته پخش کنید.

چند نکته مهم در روند اجرایی برنامه:

■ در صورت عقب افتادن از برنامه، بهتر است که از زمانهای خالی برنامه در روزهای آتی استفاده کنید تا در حد توان آن را جبران کنید.

■ در ضمن، اگر برنامه مطالعه درسی خاص را زودتر از پیش بینی انجام شده، به پایان رساندید، میتوانید از زمان باقیمانده برای پوشش مباحث عقب افتاده برنامه یا مطالعه بیشتر سایر مباحث دیگر استفاده کنید.

■ شما میتوانید در موارد خاص، زمان و ساعت مطالعه درسی را در طول هفته جابجا کنید.

(توجه کنید که در آینده این موضوع به صورت یک عادت درنیاید.)

■ نباید عدم مطالعه بخشی از برنامه یا انجام ناقص آن، شما را از ادامه کار طبق برنامه منصرف کند. در این گونه موارد، برنامه را به روز اجرا کنید و نگران درسهای مطالعه نشده نباشید.

■ در انتهای هر هفته، برنامه اجرا شده را تحلیل و بررسی کرده و با توجه به آن، برنامه هفته آینده خود را آماده کنید.

■ اختصاص ۳۰ درصد زمان برای مطالعه دروس عمومی و ۷۰ درصد برای دروس اختصاصی، نسبت مناسبی است.

فوت و فن یادداشت برداری

شنیدین که خلاصه‌نویسی خوبه، واستون سواله که چرا خوبه؟ اول اینکه هنگام مطالعه و دقیق خوانی از اصول مهم به شمار می‌آید و در عمیق تر کردن یادگیری مؤثر است. دوم حجم و زمان مرور کمتر شده و امکان مرورهای چندین باره را به شکلی سریع فراهم می ‌کند و سوم اگر به شیوه‌ای صحیح انجام گیرد به هنگام مرور بهتر و مؤثر از خود مطلب مفید واقع می ‌شود و چهارم این امکان را فراهم می‌کند که تمام مطالب و مباحث مرتبط با یک موضوع را که در کتاب درسی، جزوه، کتاب کمک آموزشی و هر منبع دیگری پراکنده باشد را در یک جا جمع ‌آوری کرده و از پراکنده خوانی جلوگیری نمود.

ابزار کار

خلاصه‌ نویسی علاوه بر ابزارهای رایجی که هنگام مطالعه دارید تنها یک ابزار مجزا لازم دارد و آنهم دفترچه یادداشت می‌باشد.از خلاصه ‌نویسی در برگه‌های پراکنده و بدون صحافی خودداری نمایید چرا که با گذر زمان حجم یادداشت‌ها افزایش خواهد یافت و ترتیب آنها به هم خواهد خورد که یافتن و مرتب نمودن آنها زمان و انرژی زیادی می‌طلبد و کاری خسته کننده است. می توانید از یک سر رسید قدیمی یا دفترچه یادداشت با اندازه مناسب برای این منظور استفاده کنید.

روش های مختلف

آنچه که ما با عنوان کلی خلاصه ‌نویسی از آن یاد می کنیم، شامل فنون مختلف یادداشت ‌برداری، حاشیه نویسی، خط کشی زیر جملات، دسته‌ بندی و علامت‌گذاری می‌شود که در ادامه به توضیح در مورد آنها خواهیم پرداخت.

به طور کلی خلاصه ‌نویسی و یادداشت ‌برداری به چهار دلیل پیشنهاد می‌شود: اول اینکه هنگام مطالعه و دقیق خوانی از اصول مهم به شمار می‌آید و در عمیق تر کردن یادگیری مؤثر است. دوم حجم و زمان مرور کمتر شده و امکان مرورهای چندین باره را به شکلی سریع فراهم می ‌کند و سوم اگر به شیوه‌ای صحیح انجام گیرد به هنگام مرور بهتر و مؤثر از خود مطلب مفید واقع می ‌شود و چهارم این امکان را فراهم می‌کند که تمام مطالب و مباحث مرتبط با یک موضوع را که در کتاب درسی، جزوه، کتاب کمک آموزشی و هر منبع دیگری پراکنده باشد را در یک جا جمع ‌آوری کرده و از پراکنده خوانی جلوگیری نمود.

علامت‌گذاری و خط کشی زیر جملات

همانطور که در پست‌های پیش از این راجع به خلاصه نویسی خواندید بهترین فن مطالعه درگیر شدن با مطلب یا به اصلاح مطالعه فعال می‌باشد. علامت‌گذاری سریع ترین روش برای مطالعه فعال بوده و البته نکات مهم را نیز مشخص می‌کند. زمانی که مطلبی را مطالعه می‌کنید جایی که برایتان سؤال باقی می ‌ماند و مطلب را کامل متوجه نمی ‌شوید از علامت سؤال (؟) استفاده نمائید و کنار آن مطلب علامت بزنید. هرجا احساس نمودید منطقه سؤال خیز بوده و به نکته خطرناکی اشاره شده است علامت خطر (!) و جایی که به یک کلمه یا عبارت کلیدی برخوردید دور آن خط بکشید، پاراگراف های مهم را با علامت ضربدر (*) مشخص کنید. به طور کلی هنگام مطالعه استفاده از علامت‌ گذاری سرآغاز خوبی برای مطالعه دقیق و فعال می‌باشد. فراموشی نکنید که این کار را با مداد انجام دهید چرا که ممکن است با پیشروی در مطالعه‌ تان متوجه شوید علامت قبلی اشتباه بوده و نیاز به تغییر داشته باشد. دقت داشته باشید که شلوغ کاری نکنید در استفاده از علامت ‌ها و انتخاب جملاتی که خط کشی می‌ شوند زیاده ‌روی نکنید چرا که در مطالعه‌ های آتی حوصله ‌تان سر می‌رود.

حاشیه نویسی

هر مطلبی که نوشته می ‌شود با هدف انتقال یک سری مطالب جدید و مهم به مخاطب می ‌باشد و برای اینکه این انتقال به نحوی مطلوب و ماندگار صورت پذیرد شرح و بسط و مثال و داستان ‌هایی به آن مطلب جدید و اصلی اضافه می‌شود. به عنوان مثال ساختار یک پاراگراف برای توضیح یک جمله کلیدی است که به طور معمول اولین یا آخرین جمله آن پاراگراف را تشکیل می‌دهد. دومین قدم در راه خلاصه‌ نویسی این است که کلیدی‌ ترین جمله هر پاراگراف را استخراج کرده به زبان خودتان در حاشیه کتاب یا جزوه یادداشت کنید. در پایان هر پاراگراف از خودتان بپرسید این پاراگراف قصد داشت چه مطلبی را به من بیاموزد و آن را در یک جمله و با زبان خودتان، نه کتابی بیان کرده و یادداشت نمایید. به علاوه می‌توانید سؤال، انتقاد و یا هر مطلب دیگری را که مربوط به همان موضوع باشد و در جای دیگری خوانده‌اید را حاشیه‌نویسی کنید. این فرآیند به تمرکز فکر، دقت، حفظ و یادگیری بهتر کمک می‌کند.

یادداشت‌ برداری

اصلی‌ ترین نوع خلاصه ‌نویسی یادداشت ‌برداری می ‌باشد که عبارت است از برداشت کلیدی ‌ترین مفاهیم هر مطلب و ثبت آن در دفترچه‌ای جداگانه به شیوه‌ای خاص که در مرورهای آتی کارایی داشته باشد.

دو ویژگی

هر برگه یادداشت ‌برداری شده باید دارای دو ویژگی مهم باشد. اول اینکه باید خلاصه و کلیدی باشد. یعنی آنچه که یادداشت می‌کنید باید حجمی بسیار کمتر از آنچه که در متن اصلی موجود است داشته باشد. عده‌ای هر خط متن را مهم تلقی می‌کنند و همه را یادداشت می‌کنند این کار هیچ خاصیتی ندارد و از فوایدی که برای خلاصه‌نویسی برشمردیم بهره‌ای نخواهد داشت. دومین ویژگی یادداشت‌ برداری تداعی‌گر بودن یادداشت ‌هاست یعنی همه آنچه را که پاراگراف و متن قصد انتقال آن را داشت به شما انتقال داده و یادآوری می ‌نماید. به بیان ساده یادداشت ‌ها باید مفید اما مختصر باشند.

چگونه یادداشت‌ برداری کنیم

بهتر است قبل از یادداشت‌ برداری با دو فن علامت‌گذاری و حاشیه‌ نویسی مطالب مهم را مشخص نمایید. سپس تمام مطالب مشخص شده را بار دیگر مرور کرده و به شکل کلیدی در دفتر یادداشت ‌برداری ثابت نمایید. دقت داشته باشید یادداشت‌ برداری شما باید شامل تمام نکات اصلی و کلیدی متن باشد تا شما را بی ‌نیاز از مراجعه ‌های بعدی به مطلب بنماید.

بهترین روش

بهترین روش برای یادداشت ‌برداری آن چیزی است که به نام «درخت حافظه»، «شبکه مغزی»، «طرح سازمانی» و «نقشه ذهنی» می ‌نامند. طرح شبکه مغزی یا نقشه‌ذهنی که برای اولین بار توسط «تونی بوزان» معرفی گردید از ساختاری شبیه شبکه‌ های مغزی برخوردار بوده و در به خاطر سپاری مطالب کمک فراوانی می‌کند. بدیهی است این روش بیشتر برای مطالبی که قابل سازمان ‌دهی می ‌باشند مثل انواع آرایه‌ های ادبی، صیغه ‌های فعل، روش رفع ابهام و … کاربرد بسیار بالایی دارد.

روش کار نیز به این شکل است که «تز اصلی» یعنی همان مهمترین و کلیدی ‌ترین نکته کل متن را به شکل افقی در وسط کاغذ نوشته و با شاخه ‌های مختلف «نکات اصلی» را به آن متصل می ‌کنیم و هر نکته اصلی می‌ تواند خود به چندین نکته فرعی و جزیی متصل گردد.

بهترین روش برای یادداشت ‌برداری آن چیزی است که به نام «درخت حافظه»، «شبکه مغزی»، «طرح سازمانی» و «نقشه ذهنی» می ‌نامند. طرح شبکه مغزی یا نقشه‌ذهنی که برای اولین بار توسط «تونی بوزان» معرفی گردید از ساختاری شبیه شبکه‌ های مغزی برخوردار بوده و در به خاطر سپاری مطالب کمک فراوانی می‌کند. بدیهی است این روش بیشتر برای مطالبی که قابل سازمان ‌دهی می ‌باشند مثل انواع آرایه‌ های ادبی، صیغه ‌های فعل، روش رفع ابهام و … کاربرد بسیار بالایی دارد.

روش‌های دیگر

استفاده از نقشه ذهنی  برای همه درس ‌ها امکان‌ پذیر نیست این به عهده شماست که با رعایت اصول آموزش داده شده و با بهره‌گیری از خلاقیت خودتان از فنون مختلف یادداشت‌ برداری استفاده نمائید.

دسته‌ بندی

یکی دیگر روش‌ های مهم خلاصه‌ نویسی «دسته‌بندی» است. این روش برای مباحثی که شامل دسته ‌ها و طبقه‌ بندی‌ های مختلف می ‌باشند بسیار مفید است مانند تاریخ ادبیات و یا احادیث درس دین ‌و زندگی. روش کار نیز به این صورت است که مطالب مختلفی که بتوان در یک دسته قرار داد را یک جا نوشته و دسته‌ بندی می ‌شوند. به عنوان مثال می‌شود شاعران را بر حسب قرن و یا احادیث را بر اساس اشخاص دسته‌ بندی نمود.

تاریخ یادداشت ‌برداری

آخرین نکته مهمی که در خلاصه ‌نویسی باید اجرا نمایید این است که تاریخ یادداشت‌ برداری را درگوشه برگه یادداشت نمایید تا زمان‌ های خاص مرور سر درگم نشوید

هنر حدس زدن!

آموختن حدس زدن، بخش مهمی از آموزش است. ابتدا به این موضوع باید بپردازیم که اساسا آموزش چیست؟ آه، این سوال همیشگی...! در دوران باستان، آموزش شامل یادگیری برخی از موضوعات مهم «هنری» مانند؛ چگونه خوب صحبت کردن، چگونه خوب رفتار کردن، چگونه امور را بخوبی اداره کردن، بود و برای انجام این مهم، فرد می بایست چیزهایی از قبیل؛ وقایع، ایده ها، ضرب المثل ها، حکمت،نشانه ها و غیره را می شناخت و هر قدر که شخصی بیشتر از این امور می دانست، بهتر می توانست آن شکل از آموزش را نشان دهد.

 

از آنجا که جهان بیش از پیش پیچیده شد، مقدار موارد دانستن افراد نیز رو به رشد گذاشت. قبل از اختراع گوگل و ویکیپدیا، آموخته های فردی، به شدت، بستگی به توانایی های حافظه فرد و نوع استفاده از وقایع و دانش در جهت انگیزه های او داشت. اما با پیشرفت تمدن بشر، دلیل به عنصر اساسی در بسیاری از موارد زندگی تبدیل گشت. بدین ترتیب آموزش منطبق بر منطق سخت، تفکر انتقادی و توانایی تولید ایده های جدید و راه حل ها از دانش موجود شکل گرفته است. حفظ کردن و بخاطر سپردن به واژه های کثیف تبدیل شده اند و حافظه به عنوان یک راه ساده برای دانستن چیزها بدل گشته است. در واقع آموزش به یک ترکیب بالاتر از مهارت بدل گشته که امروزه بیش از هر چیز دیگری به آن نیاز است.

اغلب دانشجویانم هنگامی که از آنها می خواهم برای جواب به سوالم حدس بزنند، حیرت زده می شوند. حالت صورت آنها و کلماتی که از لب هایشان خارج می شود، به روشنی گویای این سوال است که آیا شما از ما در مورد یک موضوع تکنیکی_ علمی در یک دانشگاه معتبر، می خواهید که جواب را حدس بزنیم؟ بله، در واقع نه تنها از آنها می خواهم که حدس بزنند، بلکه می خواهم تلاش کنم تا اهمیت این مهارت را به آنها ثابت کنم و آن را به آنها آموزش دهم. 

برای اولین بار، یک فیزیکدان ایتالیایی_ امریکایی برنده جایزه نوبل،« انریکو فرمی» این مهارت را در میان دانشجویانش، محبوب کرد.او سوالاتی را مطرح کرد از قبیل؛ چه تعداد تنظیم کننده پیانو در شهر شیکاگو وجود دارند؟ یک اردک چه مسافتی را می تواند پرواز کند؟ واضح است که این سوالات به هیچ وجه با علم و آموزش ارتباط نداشتند. پاسخ دقیق به این سوالات، به عنوان حدس تخمینی و یا محاسبات تخمینی شناخته شده است.

هنر حدس زدن

چرا آقای فرمی می خواست که دانشجویانش توانایی جواب به چنین سوالاتی را داشته باشند؟ چرا حدس تخمینی یک مهارت مهم به حساب می آید؟ من به دانشجویانم که بیشتر آنها رشته های مهندسی می خوانند، می گویم هنگامی که یک ایده یا پروژه دارند و مایل به پیشنهاد دادن به سرپرست خود هستند، یا اگر یکی از اعضا برای آنها پیشنهادی داشت؛ بهتر است که توانایی برآورد سریع هزینه، امکان سنجی مناسب، زمان بندی مورد نیاز و اشکالاتی از این قبیل را داشته باشند. علاوه بر این؛ در صورتی که مایل باشند مقامات مافوق خود را برای نیازهای پروژه های خود متقاعد کنند، آنها باید توانایی نشان دادن اعداد ساده و قانع کننده را به تعدادی از تصمیم گیران امر داشته باشند. برای نمونه؛ شخص باید توانایی برآورد تخمینی آب از دست رفته در رودخانه ای که فاقد سد است را داشته باشد ، یا مقادیر اوقات تلف شده توسط رانندگان و عابران و کارمندان به دلیل نبود برخی از سازه های شهری را و مواردی از این دست . یک سوال ساده و مورد علاقه من برای دانشجویان، محاسبه برآورد مقدار هزینۀ تلف شده توسط آنان برای فرار از کلاس هایی است که والدین آنها برای یک ترم پرداخت کرده اند!

بخشی از مشکل این است که برای انجام یک برآورد خوب، نیازمند برخی وقایع علمی است که ممکن است به راحتی در دسترس نباشد و در اینجاست که مهارت «آموزش حدس» به عنوان یک ابزار مهم، یک نقش اساسی ایفا می کند. در مقابل؛ هنگامی که یک دانشجو یا یک مهندس مایل به نمایش نتیجه محاسبات خود به من باشد، او می باید به سرعت توسط حدس تخمینی قادر باشد مطلبش را اثبات کند. در اینجاست که ترکیب برخی دانش های اساسی، مهارت های ذهنی و تفکر انتقادی باعث می شود که شخص هوشمند در عصر امروز از وقایع در دسترس به سرعت استفاده کند.

حال، قبل از نتیجه گیری، به من اجازه دهید که چند سوال جالب از حدس تخمینی از شما بپرسم؛

در حال حاضر چند نفر در جهان مشغول صحبت با تلفن های همراه خود هستند؟

ضایعات روزانه پلاستیک در ایالات متحده عربی چه مقدار است؟

اگر یک هواپیما دو ساعت تاخیر داشته باشد، در حدود چه مقدار پول تلف می شود؟

انیشتین یکبار گفت: «همه چیز باید به مقدار متناسب ساده شود، ولی نه ساده تر از آن.» منظور او از این گفته این است که انسان باید بتواند مسائل را برای حل کردن، به اندازه کافی، ساده کند. ساده سازی نباید عناصر مهم مانند؛ وقایع علمی کلی، مهارت های منطقی ذهنی و تفکر انتقادی را فدا کند. نیاز ما ادغام این کار به طور کامل با رویکرد آموزش است.

از حافظه بد به حافظه خوب

پیشتر بارها و بارها در مورد حافظه و یادگیری و ورزش حافظه و مغز مطلب نوشته ام. تقویت حافظه ۲ قاعده اصلی دارد؛ گوناگونی و کنجکاوی. وقتی انجام دادن بعضی از کارها برای شما عادی می‌شود، یعنی آنقدر آنها را انجام می‌دهید که آنها جزو طبیعت شما می‌شوند، باید آنها را عوض کنید…

به عنوان نمونه، اگر آنقدر جدول حل کرده‌اید که حتی توی خواب هم می‌توانید این کار را انجام دهید، موقع آن است که خود را به چالشی جدید بکشانید تا بتوانید توانایی مغزتان را به بهترین نحو پرورش دهید. کنجکاوی در محیط اطراف و جهان اطرافتان، اینکه آنچه در اطرافتان می‌گذرد، چگونه اتفاق می‌افتد و چگونه شما می‌توانید آن را بفهمید باعث می‌شود مغزتان با سرعت بالاتر و موثرتری فعالیت کند. به کار بستن مواردی که در این مطلب آمده است، به شما کمک می‌کند به خواسته‌ای که درباره پرورش هوش و حافظه‌تان دارید، برسید. 

تکنیک خوب گوش کردن

گوش کردن یکی از مهمترین مهارتهایی است که با پرورش آن می توانید کارآیی خود را در مدرسه افزایش دهید. این مهارت بعد از مهارت خواندن، یکی از مشکل ترین مهارتهاست. 

در این جا سعی داریم تا با راههای پرورش این مهارت آشنا شویم. کلاس مکانی برای یادگیری و گوش کردن است. 

در کلاس: 

* در کلاس مطالب درسی را دنبال کنید و به رویا فرونروید. ( خیالبافی نکنید. ) 

* اگر حرف بزنید، مطمئنا نمی توانید گوش کنید. 

* در هنگام گوش کردن قلم به دست باشید و نکات مهم را یادداشت کنید. 

قبل از کلاس: 

* راجع به مطالب درسی جدید فکر کنید. 

* نکات مهم جلسه گذشته را به یاد آورید. ( دوره کنید. ) 

* تکالیف خود را انجام دهید. 

در کلاس: 

* آنچه را که قبلا یاد گرفته اید با مطالب جدید ارتباط دهید. 

* آیا شما راجع به موضوع درس اطلاعات اضافی دارید؟ 

* در طی درس چه چیزی به ذهن شما می آید؟

* برروی موضوع درس تمرکز کنید. 

* نکات مهم درس را یادداشت کنید. 

* در صورت امکان روی نیمکتهای جلوی کلاس بنشینید. اگر جلوتر باشید بهتر می توانید گوش کنید. 

بعد از کلاس: 

* مطالب درسی و یادداشتهایتان را دوره کنید. 

* بعضی ها دوست دارند که یادداشتهایشان را پاکنویس کنند، اما سعی کنید برای اینکار وقت زیادی اختصاص ندهید. 

* هنگام دوره زیر نکات مهم خط بکشید. 

نکات دیگری راجع به گوش کردن: 

* خوب گوش کردن به معنی توجه کردن است. 

* تمام آنچه را که گفته می شود بشنوید، نه آنچه را که دوست دارید. 

* آنچه را که می شنوید با آنچه که از قبل می دانستید ربط دهید. 

* نکات مهم درس را تشخیص دهید. 

* سعی کنید نکات مهمی را که ممکن است سوال امتحان باشد، تشخیص دهید. 

* صحبتهای معلم را دنبال کنید. ( حدس بزنید صحبتهای بعدی او چه خواهد بود. ) 

* به دقت به آنچه معلم راجع به تکالیف درسی می گوید، گوش کنید و در صورت نیاز آن را یادداشت کنید. 

* به دقت گوش کنید و به دنبال عبارات کلیدی معلم باشید و به آن اهمیت دهید. 

عباراتی همچون " این مطلب مهم است...، مهم است بدانید که... و یا لازم است که این مطلب را برای امتحان بدانید... 

" بخاطر بسپارید که گوش کردن با شنیدن متفاوت است. شما می توانید هرچیزی را بشنوید، اما به آن گوش نکنید یا از یک گوش بشنوید و از گوش دیگر بیرون کنید. برای گوش کردن باید فکرکنید و فعال باشید نه منفعل. 

حافظه خود را ورزش دهید!

حافظه نیز مثل بازو و بدن شما جای رشد و تقویت دارد و می توان آن را به ورزش وا داشت.آیا شما هم به دنبال یک مکمل اسرارآمیز یا قرص معجره‌آسا برای تقویت حافظه خود هستید یا از شیوه‌های دیگر برای تقویت حافظه خود استفاده می‌کنید؟ چقدر به حافظه خود مطمئن هستید و بیشتر چه چیز را به خاطر می‌سپارید؟ تحقیقات نشان می‌دهد که یکی از بهترین کارها برای تقویت حافظه، ورزش کردن است. ورزش کردن، قدرت مغزی را افزایش داده و از دست رفتن تدریجی حافظه که با افزایش سن اتفاق می‌افتد را به تعویق می‌اندازد. شاید هم ورزش از زوال عقل و بیماری آلزایمر جلوگیری می‌کند.

تعریف حافظه

حافظه بیشتر، فعالیت پیچیده مغزی است که به ما اجازه می‌دهد اطلاعات را ذخیره کنیم و زمانی که به آن نیاز داریم و در مواقع لزوم دوباره به خاطر آوریم. دو نوع حافظه داریم.سیستم حافظه‌ای که اتفاقات زندگی شخصی را نگهداری می‌کند که به آن حافظه اتوبیوگرافیک می‌گوییم و سیستم حافظه‌ای که اطلاعات را درباره اطراف نگهداری می‌کند.از آنجایی که این دو سیستم مجزا از هم کار می‌کنند ممکن است یک حافظه برتر از حافظه دیگر باشد. به طور مثال، یک کودک ممکن است همه اتفاقات جالب طول مدت تعطیلات را به خاطر بیاورد، در صورتی که آنچه را در مدرسه یاد گرفته است، به خوبی نتواند به ذهن بسپارد. حافظه ما اطلاعات را به طور معمول از طریق حس‌های بینایی، شنوایی، بویایی و لامسه ذخیره می‌کند.

چرا فراموشی؟

به طور معمول ما تنها اطلاعاتی را به یاد می‌آوریم که لازم داریم و آنهایی که خیلی قدیمی هستند، فراموش می‌شوند اما چرا بعضی چیزها را از یاد می‌بریم؟جوابش بسیار ساده است. چون مغز ما با اطلاعات زیادی بمباران می‌شود حتی با وجود اینکه ظرفیت ذخیره اطلاعات هم بالاست، اگر اطلاعاتی که از هر حس از لحظه‌ای که متولد می‌شویم در حافظه ذخیره کنیم، حافظه ما به طور کامل پر می‌شود. واقعیت این است که ما به همه آن اطلاعات نیاز نداریم. ما تنها به بعضی از آنها نیاز داریم.

ما می‌توانیم بعضی از اطلاعات خاص را برای مدت کوتاهی در ذهن به خاطر بسپاریم که به آن حافظه کوتاه‌مدت می‌گویند اما گاهی با کوشش و تمرین و تکرار اطلاعات را برای طولانی‌مدت به خاطر می‌سپاریم.وقتی می‌گوییم «فراموش کردم»، این به معنی آن است که اطلاعات را به درستی در حافظه طولانی‌مدت خود ذخیره نکرده‌ایم و یا اینکه این اطلاعات در حافظه طولانی‌مدت ذخیره شده‌اند اما نمی‌توانیم آن را پیدا کنیم چرا که یا به شیوه‌ای بد حافظه ذخیره شده یا اینکه مدت زیادی از آن اطلاعات استفاده نکرده است.حافظه افراد گوناگون با هم فرق می‌کند. 

بعضی افراد، حافظه طولانی‌مدت خوبی دارند و بعضی دیگر حافظه طولانی‌مدت‌شان ضعیف است. مانند سایر مهارت‌های شناختی ارث در حافظه نقش برجسته‌ای دارد. اما تحقیقات نشان می‌دهد که تفاوت‌ها میان افراد با حافظه خوب و حافظه ضعیف به روش‌هایی که افراد برای یادگیری اطلاعات و برای اولین بار استفاده می‌کنند، بستگی دارد.با تقویت شیوه‌های یادگیری مناسب می‌توان اطلاعات بیشتری را به نحو بهتر به خاطر سپرد و در مواقع لزوم آن را به یاد آورد.

با وجود تفاوت در حافظه، تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از مردم با تمرین‌های صحیح و بهره‌مندی از شیوه‌های خاصی می‌توانند حافظه بهتری داشته باشند. این به معنی آن نیست که ما می‌توانیم ظرفیت ذخیره حافظه‌مان را بیشتر کنیم بلکه به معنی آن است که ما می‌توانیم حافظه‌مان را کارآمدتر کنیم. اطلاعات جدیدی را به خاطر بسپاریم و مدت طولانی تری آنها را به ذهن بسپاریم و دوباره و فورا در مواقع لزوم به یاد آوریم.

 

چگونه درسی که می خوانیم را هرگز فراموش نکنیم

درس خواندن و چگونگی انجام این فرایند در فراموش نکردن مطالب تاثیر بسزایی دارد. فرآیند درس خواندن شامل چند بخش اصلی است و مطالعه به تنهایی نمی تواند به یادگیری کامل و به خاطر آوردن مطالب منجر شود. در این نوشته ابتدا به گام های اساسی مطالعه و سپس به چند روش برای مبارزه با فراموشی مطالب اشاره می کنیم.

 

1 - به پیش نیاز منابعی که می خوانی توجه کن

اگر مطالب پیش زمینه اصلی را یاد نگرفته باشی حتی اگر مطالب جدید را حفظ کنی باز هم احتمال فراموشی مطلب وجود دارد؛ مثلا در درس عربی تا صرف فعل را یاد نگرفته باشی، نمی توانی فعل ماضی و مضارع بسازی .پس قبل از یادگیری درس حتما سعی کن ضعف خود را در مطالب قبلی مرتبط از بین ببری.

 

2 - قبل از ورود به کلاس و شروع درس، حتما به پیش خوانی درس جدید اقدام کن تا با پیش زمینه فکری با درس جدید رو به رو شوی.

 

3 - سعی کن مطالب درسی را سر کلاس یاد بگیری 

در کلاس حضور فعال داشته باش.سوال بپرس و تا درس را نفهمیده ای از کلاس خارج نشو.

 

4 - تمرین زیاد حل کن 

تمرین باعث پر شدن شکاف های اطلاعاتی در مغزت خواهد شد .

 

5 - مرور مطالب کلید رفع فراموشی است

هر شب در برنامه درسی خود مطالب را مرور کن.

 

6 - سعی کن بین اطلاعات یاد گرفته شده و مطالب قبلی در ذهنت ارتباط برقرار کنی تا فراموشی آن‌ها کمتر شود.

 

7 - مطالب یاد گرفته شده را دوباره در نقش معلم تدریس کن

این تدریس می تواند برای یک دوست یا شاگردان فرضی باشد.

 

8 - سعی کن در زمان یادگیری مطلب تمرکز کامل داشته باشی و عوامل مخل تمرکز را به حداقل برسانی .

 

9 - خلاصه برداری و یادداشت برداری حین مطالعه به رفع فراموشی کمک می کند .

 

10 - تحقیقات نشان داده است روش سوال گذاری در ابتدای مطالعه نیز به یاد آوری مطلب کمک خواهد کرد .

 

11 - اضطراب، عجله و شتاب در یادگیری مطلب باعث فراموشی آن ها می شود.

 

12 - همچنین به یاد داشته باش که اگر مطلبی را یاد گرفتی، یک روز بعد، ۱۰ روز بعد، یک ماه بعد و ۴ماه بعد باید آن را مرور کنی، تا آن مطلب یک سال در حافظه ات تثبیت شود.

یادگیری موثر

عناصر انجام دادن و بازخورد از اجزاء اساسی یادگیری موفقیت آمیز است، اما دو مورد دیگر نیز وجود دارد که لازم است مدنظر قرار گیرد. این دو مورد از طریق سئوال دربارۀ تجربیات بدون موفقیت به راحتی مشخص می شود:

 

توضیح دهید که مرتکب چه اشتباهی شده اید.

جواب این سئوالات پیچیده است. اما یک الگوی کاملاً مشخصی را به دست می دهد. در ابتدا، معمولاً بعضی از پاسخ دهندگان جوابهایشان را به وجود اشتباه در اصول «انجام دادن» و «بازخورد» که قبلاً ذکر شد ارتباط می دهند، به عنوان مثال: 1-فقدان تمرین 2-بازخورد نامناسب. اما باید به عوامل بیشتری که در پاسخ های اکثر افراد پیدا می شود، توجه کرد:

از قبیل:

1-فقدان انگیزه

2-ترس از شکست

3-ندانستن ارزش انجام دادن آن

4-فقدان زمان لازم برای درک آن

5-عدم آگاهی و شناخت قبل از شروع به کار

موارد مذکور به دو اصل دیگر یادگیری موفقیت آمیز احتیاج دارد: «نیازمندی،» و «جذب و درک» که هر کدام را مختصراً مورد بررسی قرار می دهیم:

الف. نیازمندی

اگر کسی فاقد انگیزش لازم باشد احنمال ندارد که یادگیری موفقیت آمیز برای وی اتفاق بیفتد زیرا یادگیری موفقیت آمیز مستلزم مقداری انگیزش است. با وجود این، انگیزش کلمۀ سرد و بی روحی است و روانشناسان بیشتر از افراد دیگر از آن استفاده می کنند. اما «نیازمندی» نسبت به انگیزش، انسانی تر است. زیرا که همۀ معانی نیاز و کمبود را می دانند و همچنین «نیازمندی» به چیزی بیشتر از انگیزش صرف اشاره می کند، و دقیقاً در مرکز احساسات و امیال انسانی قرار دارد. وقتی یک چنین احساسی قوی در کار باشد به یادگیری کمک می کند و به نتایج بی نظیر و قابل ملاحظه ای می انجامد. با رضایت خاطر، همیشه از این مسئله در تعجب بوده ایم که چگونه اشخاص زرنگ وقتی که واقعاً می خواهند کاری را انجام دهند معمولاً خوب از عهدۀ آن برآیند.

ب. جذب و درک این موضوع دربارۀ ادراک تجربۀ یادگیری، همچنین دربارۀ ادراک بازخورد دریافت شده از دیگران است. جذب مربوط است به

(1) مرتب کردن مطلب مهمی که یادگرفته شده، (2) استخراج عقاید اصلی از اطلاعات زمینه (3) چیدن موضوعات و مطالب در دورنمای جالب، (4) و به طور کلی جذب یعنی ایجاد یک نوع حس مالکیت نسبت به آنچه که یادگرفته شده است.این کلمه از نظر معنی جدا از کلمه ای است که روانشناسان به عنوان «تفکر» مطرح می کنند.

کتاب مشکل را آسان بخوانیم

افراد بسیاری را دیده ایم که اشتیاق سرشاری برای درک موضوعات دشواری مانند علم ،فلسفه ،مذهب ،اقتصاد و نظریه‌های سیاسی داشتند . اما گاه شعله‌های این اشتیاق به خاموشی می گرایید .افراد در می یابند کتاب هایی که آنها مشتاقانه و به امید فراگیری می گشایند ،به چیزی فرای فهم آنها مبدل می شود. به واقع ،هرکتابی قصد دارد مطلب را به خواننده عادی برساندو این ممکن نیست ؛مگر آن که اگر شما به درستی به آن نزدیک شوید ، راه درست نزدیک شدن به آن چیست ؟

پاسخ در یکی از قواعد مهم خواندن نهفته است .شما باید کتاب را قبل از تسلط بر آن ، سطحی بخوانید . ابتدا در پی چیزهایی باشید که می‌توانید آن ها را بفهمید و خودتان را در مطالب دشوار گرفتار نکنید.پاراگراف‌های پیشین،پانویس،مباحث ومراجعی را که از آنها گریزانید درست بخوانید. کتاب حاوی مطالبی است که شما بی درنگ آن را درک می کنید ..حتی اگر 50 درصد مطالب یا کمتر را درک کردید،شما می‌توانید کتاب مورد مطالعه را تا حدودی بفهمید .

یکی از روش‌های کتابخوانی سطحی به خواندن اجمالی موسوم است .شما هرگز از طریق سطحی خوانی نمی‌توانید به آن چیزی که با خواندن و مطالعه فرا چنگتان می‌آید ،دست یازید .در عین حال خواندن اجمالی روش کاربردی است در مواقعی که شما با انبوهی از کتاب سروکاردارید.با سطحی خوانی و اغلب با دقت شگفت آوری،می توانید درکی کلی از محتوای کتاب به دست آورید.برای سطحی خوانی یا خواندن ،گام های زیر روشی مناسب برای شروع و پرداختن به کتاب به صورت اجمالی است .

1- به عنوان صفحه و مقدمه نگاه کنید و به ویژه به عناوین فرعی یا دیگر نشانه‌هایی توجه کنید که به هدف و چشم انداز کتاب یا مقصود نویسنده اشاره دارند.

2- فهرست مطالب را برای کسب دریافتی کلی از ساختار کتاب ، بخوانید از فهرست همچون نقشه جاده قبل از شروع سفر بهره بگیرید

3- فهرست اعلام یا موضوعی را بازبینی کنید تا با دامنه موضوعات تحت پوشش یا منابع مورد استفاده ازمؤلفان آشنا شوید . هرگاه فهرست اصطلاحات در پایان هر فصل ،مهم و حساس به نظر رسید،برای درک بهتر ،آن ها را در متن جستجو کنید ،بدین ترتیب شما کلید نزدیک شدن به مؤلف را پیدا می‌کنید

حالا شما برای خواندن کتاب یا سطحی خوانی ،هرکدام راکه انتخاب کنید، آماده هستید ،اگر به سطحی خوانی رأی می دهید به فصلهایی نگاه کنید که حاوی بندهای اصلی یا به عبارات خلاصه شده در شروع یا پایان صفحه یا فصل هستند ،سپس صفحاتی را ورق بزنید،یک یا دو پاراگراف وگاهی هم چند صفحه متوالی را بخوانید بدین نحو کتاب را ورق زده ،همواره در جستجوی ضربان اصلی مطلب باشید.

هشدار: اگر شما از این روش برای شروع به سطحی خوانی کتاب استفاده کنید چه بسا در پایان پی ببرید که به هیچ وجه در حال سطحی خواندن نیستید ،بلکه آن را می خوانید ،آن را می فهمید و از آن لذت می برید. وقتی کتاب را بر زمین می گذارید،در خواهید یافت که بعد از این هیچ موضوعی برایتان دشوار نخواهد بود.

هنر حدس زدن و کمک آن به آموزش

شاید برایتان خنده دار باشد اما این مطلب را تا پایان مطالعه کنید: آموختن حدس زدن، بخش مهمی از آموزش است. آموزش چیست؟ آه، این سوال همیشگی...! در دوران باستان، آموزش شامل یادگیری برخی از موضوعات مهم «هنری» مانند؛ چگونه خوب صحبت کردن، چگونه خوب رفتار کردن، چگونه امور را بخوبی اداره کردن، بود و برای انجام این مهم، فرد می بایست چیزهایی از قبیل؛ وقایع، ایده ها، ضرب المثل ها، حکمت،نشانه ها و غیره را می شناخت و هر قدر که شخصی بیشتر از این امور می دانست، بهتر می توانست آن شکل از آموزش را نشان دهد.

 

از آنجا که جهان بیش از پیش پیچیده شد، مقدار موارد دانستن افراد نیز رو به رشد گذاشت. قبل از اختراع گوگل و ویکیپدیا، آموخته های فردی، به شدت، بستگی به توانایی های حافظه فرد و نوع استفاده از وقایع و دانش در جهت انگیزه های او داشت. اما با پیشرفت تمدن بشر، دلیل به عنصر اساسی در بسیاری از موارد زندگی تبدیل گشت. بدین ترتیب آموزش منطبق بر منطق سخت، تفکر انتقادی و توانایی تولید ایده های جدید و راه حل ها از دانش موجود شکل گرفته است. حفظ کردن و بخاطر سپردن به واژه های کثیف تبدیل شده اند و حافظه به عنوان یک راه ساده برای دانستن چیزها بدل گشته است. در واقع آموزش به یک ترکیب بالاتر از مهارت بدل گشته که امروزه بیش از هر چیز دیگری به آن نیاز است.

اغلب دانش آموزانم هنگامی که از آنها می خواهم برای جواب به سوالم حدس بزنند، حیرت زده می شوند. حالت صورت آنها و کلماتی که از لب هایشان خارج می شود، به روشنی گویای این سوال است که آیا شما از ما در مورد یک موضوع تکنیکی_ علمی در یک دانشگاه معتبر، می خواهید که جواب را حدس بزنیم؟ بله، در واقع نه تنها از آنها می خواهم که حدس بزنند، بلکه می خواهم تلاش کنم تا اهمیت این مهارت را به آنها ثابت کنم و آن را به آنها آموزش دهم. 

برای اولین بار، یک فیزیکدان ایتالیایی_ امریکایی برنده جایزه نوبل،« انریکو فرمی» این مهارت را در میان دانشجویانش، محبوب کرد.او سوالاتی را مطرح کرد از قبیل؛ چه تعداد تنظیم کننده پیانو در شهر شیکاگو وجود دارند؟ یک اردک چه مسافتی را می تواند پرواز کند؟ واضح است که این سوالات به هیچ وجه با علم و آموزش ارتباط نداشتند. پاسخ دقیق به این سوالات، به عنوان حدس تخمینی و یا محاسبات تخمینی شناخته شده است.

هنر حدس زدن

چرا آقای فرمی می خواست که دانشجویانش توانایی جواب به چنین سوالاتی را داشته باشند؟ چرا حدس تخمینی یک مهارت مهم به حساب می آید؟ من به دانشجویانم که بیشتر آنها رشته های مهندسی می خوانند، می گویم هنگامی که یک ایده یا پروژه دارند و مایل به پیشنهاد دادن به سرپرست خود هستند، یا اگر یکی از اعضا برای آنها پیشنهادی داشت؛ بهتر است که توانایی برآورد سریع هزینه، امکان سنجی مناسب، زمان بندی مورد نیاز و اشکالاتی از این قبیل را داشته باشند. علاوه بر این؛ در صورتی که مایل باشند مقامات مافوق خود را برای نیازهای پروژه های خود متقاعد کنند، آنها باید توانایی نشان دادن اعداد ساده و قانع کننده را به تعدادی از تصمیم گیران امر داشته باشند. برای نمونه؛ شخص باید توانایی برآورد تخمینی آب از دست رفته در رودخانه ای که فاقد سد است را داشته باشد ، یا مقادیر اوقات تلف شده توسط رانندگان و عابران و کارمندان به دلیل نبود برخی از سازه های شهری را و مواردی از این دست . یک سوال ساده و مورد علاقه من برای دانشجویان، محاسبه برآورد مقدار هزینۀ تلف شده توسط آنان برای فرار از کلاس هایی است که والدین آنها برای یک ترم پرداخت کرده اند!

بخشی از مشکل این است که برای انجام یک برآورد خوب، نیازمند برخی وقایع علمی است که ممکن است به راحتی در دسترس نباشد و در اینجاست که مهارت «آموزش حدس» به عنوان یک ابزار مهم، یک نقش اساسی ایفا می کند. در مقابل؛ هنگامی که یک دانشجو یا یک مهندس مایل به نمایش نتیجه محاسبات خود به من باشد، او می باید به سرعت توسط حدس تخمینی قادر باشد مطلبش را اثبات کند. در اینجاست که ترکیب برخی دانش های اساسی، مهارت های ذهنی و تفکر انتقادی باعث می شود که شخص هوشمند در عصر امروز از وقایع در دسترس به سرعت استفاده کند.

حال، قبل از نتیجه گیری، به من اجازه دهید که چند سوال جالب از حدس تخمینی از شما بپرسم؛

در حال حاضر چند نفر در جهان مشغول صحبت با تلفن های همراه خود هستند؟

ضایعات روزانه پلاستیک در ایالات متحده عربی چه مقدار است؟

اگر یک هواپیما دو ساعت تاخیر داشته باشد، در حدود چه مقدار پول تلف می شود؟

انیشتین یکبار گفت: «همه چیز باید به مقدار متناسب ساده شود، ولی نه ساده تر از آن.» منظور او از این گفته این است که انسان باید بتواند مسائل را برای حل کردن، به اندازه کافی، ساده کند. ساده سازی نباید عناصر مهم مانند؛ وقایع علمی کلی، مهارت های منطقی ذهنی و تفکر انتقادی را فدا کند. نیاز ما ادغام این کار به طور کامل با رویکرد آموزش است.

زمان خود را مدیریت کنید

مدیریت زمان تکنیکی است که برای موفقیت به خوبی باید آن را فرا گرفت. آیا شما زمانتان را به خوبی مدیریت می کنید؟ اگر شما هم مثل اکثر مردم باشید،‌احتمالا پاسختان مثبت نخواهد بود.

شاید احساس خستگی می کنید و اغلب مجبورید تا دیر وقت کار کنید و درس بخوانید تا پرو‍ژه هایتان را تحویل دهید. شاید هم در ذهنتان در حال حرکت از بحرانی به بحران دیگر هستید و این موضوع برایتان استرس زیادی را به دنبال دارد. بسیاری از ما می دانیم که می توانستیم زمان را به شیوه بهتری مدیریت کنیم اما تشخیص اشتباهاتمان در این مسیر و بهبود عملکرد کار دشواری است.

هرگاه بتوانیم زمان خود را به خوبی مدیریت کنیم،‌به طور قطع در تحصیل و کار موفق هستیم و استرس کمتری را تجربه می کنیم. ما می توانیم زمان خود را به کارهایی اختصاص دهیم که در پیشرفت و موفقیت تحصیلی ما تغییر عمده ای ایجاد می کنند. در این مقاله به معرفی و بررسی اشتباهات رایج در مدیریت زمان و ارائه راهکارهایی جهت فائق آمدن به آنها اشاره می کنیم:

 

افزایش تمرکز در مطالعه

۱- شرایط ذهنی

شرایط ذهنی فردی که میخواد مطالعه کنه با فردی که نمیخواد کاملا فرق داره!

الف. مشخص کردن موارد مهم، مثل حجم درس، بازه ی زمانی و ساعت دقیق شروع و پایان مطالعه

ب. نیت کردن یکی دیگه از موارد مهمه، به این شکل که قبل از شروع مطالعه، به مدت چند ثانیه چشمارو میبندیم و نیت میکنیم یا به عبارت علمی ایجاد اعتماد به حافظه یا در کلامی ساده تر تلقین کردن

 

 

۲- شرایط محیطی

محیط مطالعه هم یکی از راهکارهای مهم تمرکزه

الف. برای مطالعه باید خودمونو ملزم به نشستن پشت میز مطالعه کنیم و از دراز کشیدن روی زمین یا روی تخت و مخصوصا تو فصل بهار، جدا خودداری کنیم!

ب. قبل از نشستن پشت میز باید همه ی لوازم از قبیل کتاب، جزوه، مداد و … را تهیه کنیم. هم چنین کارهایی از قبیل تلفن به یک دوست ، خوردن میان وعده و … را انجام بدیم تا هنگام مطالعه بهانه ای برای جدا شدن از صندلی نداشته باشیم.

ج. برای مطالعه باید رو به دیوار بشینیم و از چراغ مطالعه استفاده کنیم؛ چون استفاده از چراغ مطالعه باعث تمرکز حواس میشه. البته نور قرمز برای چراغ مطالعه چشم رو سریع تر خسته و کند ذهنی ایجاد میکنه.

د. دورکردن وسایلی که باعث حواس پرتی میشن مثل کامپیوتر، موبایل، تلفن و … یا عروسک و وسایل تزیینی که باعث عدم تمرکز میشن.

 

3- شرایط مطالعه

این بخش را دقیق بخوانید...

الف. قبل از شروع درس یک نگاه کلی به سر فصلها داشته باشیم تا تو ذهن یه پیش فرض از درس به وجود بیاد

ب. حین مطالعه مداد رو از دست ندیم و مرتب روی یه چک نویس خلاصه برداری کنیم. چون هماهنگی بین مچ دست و ذهن باعث افزایش قدرت یادگیری و تمرکز میشه.

ج. نکته برداری کنین و توی وقتای مرده از اونا استفاده کنین

د. هر ۱۵ دقیقه بعذ از خوندن چشماتونو ببندین تا مطالب خونده شده تو این زمان مرور ذهنی بشن.

ه. بعد از یه بازه ی مطالعه مطالبی رو که یاد گرفتین با زبون خودمونی واسه خودتون بگین و مطالبو مرور کنین. البته این کار بین خوندنم مفیده.

و. تهیه ی یک کاغذ سفید و گذاشتن اون زیر کتاب مورد مطالعه تا هر زمان که حواسمون پرت شد روی کاغذ تیک بزنیم یا کارهایی که یادمون افتاده رو روی کاغذ بنویسیم. سعی کنیم به مرور زمان تیک ها کم بشن، اینطوری کم کمک و به طور ناخود آگاه و به مرور زمان پرش ذهن کم میشه و کم کم از بین میره.

با بی دقتی چه کنیم؟

بی‌دقتی یکی از رایج‌ترین مسائل دانش‌آموزها و داوطلب‌های کنکور است. بارها اتفاق افتاده است که دانش‌آموزها به‌دلیل بی‌دقتی (با وجود داشتن اطلاعات بالا) در امتحان‌ها، نمره از دست داده‌اند. به‌طور قطع، برای شما هم اتفاق افتاده است که بعد از امتحان، دچار افسوس شوید که با وجودی که پاسخ‌ها را می‌دانستید، به‌دلیل ”بی‌دقتی“ نتوانستید به سؤال‌ها پاسخ صحیح دهید. البته بی‌دقتی انواع متفاوتی دارد: ندیدن قسمت‌هائی از صورت سؤال، اشتباه‌های محاسبات و ... برخی از انواع بی‌دقتی است.

یادمان باشد که برای موفقیت در تحصیل، داشتن اطلاعات علمی کافی نیست. استفاده از مهارت‌هائی که بتواند میزان بهره‌وری ما از این اطلاعات را افزایش دهد نیز امری بسیار مهم است. از آنجائی که تعریف ”دقت“ در شناخت راه‌های افزایش آن بسیار مؤثر است، ابدا می‌خواهیم ”دقت“ را تعریف کنیم:

کدام والدین موفق ترند؟

دوستان عزیز ... شناخت الگوهای موفق می تواند برای والدین مفید باشد. مهم ترین ویژگی های روابط سازنده میان والدین و فرزندان فهرست وار ارائه می شود:

والدین موفق رابطه ای صمیمانه با فرزند خود دارند و به مدد همین رابطه فرزند خود را در هر موقعیتی درک می کنند.

به امور و مسائل فرزند خود حساس هستند و از او غفلت نمی کنند و به همین خاطر در مواقعی که نیاز به یاری دارد به او کمک می کنند.

در حدی که لازم است او را کنترل می کنند و در مواردی که امکان دارد به او آزادی عمل می دهند.

 به او اجازه می دهند اظهار نظر کند و انتظار ندارند که فرزندشان چشم و گوش بسته مطیع آنها باشد. آنها می دانند که لازم نیست فرزندشان دقیقا مانند آنها فکر کند و احساس نماید.

 او را تشویق می کنند تا در میدان های مختلف استعدادها و توانایی هایش را به ظهور برساند.

انتظاراتی را که در موارد مختلف از فرزندشان دارند به روشنی برای او بیان می کنند.

 در مقابل توقعاتی که از فرزندشان دارند به نیازهای او نیز توجه دارند و آنها را برآورده می کنند.

 آنها را در زندگی و امور خانه شریک می کنند و به مقتضای سن شان از آنها نظر می خواهند و به آنها استقلال می دهند و مسئولیت به عهده شان می گذارند.

به علاقه های فرزندشان توجه دارند و تا حد امکان به آنها اجازه می دهند به علاقه های شان برسند و با سلیقه خود زندگی کنند.

 وقتی با تصمیم فرزند خود درانجام کاری مخالف هستند دلایل مخالفت خود را بیان می کنند. درباره عواقب آن تصمیم نامناسب هشدار می دهند و برای تصمیم بهتر او را راهنمایی می کنند.

اگر رفتار نا مناسبی از فرزند خود ببینند ضمن اینکه به شکل مناسب او را باز می دارند، تلاش می کنند تا علت آن رفتار نا مناسب را بفهمند.

 در هیچ موقعیتی از وظایف خود در تربیت فرزند کناره گیری نمی کنند و او را به حال خود رها نمی کنند و در این راه ابتکار و خلاقیت به خرج می دهند.

از فرزند خود انتظار شکست یا اشتباه را نیز دارند و به او یاد می دهند که چگونه از شکست ها و اشتباهات درس بگیرد.

رفتار انها معیار محکمی برای فرزندان است، چرا که در فکر ، حرف و عمل ثبات دارند و فرزندان در آنها تناقضی نمی بینند.

روش مرور کردن دروس

برای داشتن یک حافظه خوب برای به خاطر سپاری مطالب خیلی مهم است که چگونه درس بخوانیم و چگونه مرور کنیم. پیشتر در مورد شیوه های مرور مطالبی را ارائه کردم و بهترین شیوه از نظر من روش پیشخوان که براساس پیش مطالعه است می باشد. تا حالا شده سر کلاس یا سرجلسه امتحان با این که درسی را که خوب خواندید ولی فراموش کنید و یادتان نیاید؟ در این جاست که باید به اهمیت مرور کردن پی ببرید.

زیرا با گذشت زمان مطالب به تدریج فراموش می شوند.

مراحل ورود اطلاعات به حافظه

مرور درس های همان روز یک نکته طلایی است، اگر از ابتدای سال به آن توجه کنید تا پایان سال به طلایی بودن آن پی خواهید برد.

مراحل مرور کردن:

1- بعد از یادگیری مطالب درسی: بعد از مدرسه و مطالعه درس 

2- یک روز بعد: اگر خلاصه تهیه کرده باشید راحت تر مرور می کنید.

3- یک هفته بعد: روزهای جمعه و تعطیلی بهترین زمان است.

4- یک ماه بعد: آماده شدن برای آزمون که می توان با گرفتن یک تست جامع، بهترین مرور را انجام داد.

کنترل کودکان بیش فعال یا پر انرژی؟!

اصطلاح کودک بیش فعال واژه درستی برای توصیف بسیاری از کودکان نیست و باید بدانیم که به نوعی برچسب بیماری زدن به فرزندمان است. پس کودک هر کودک پر انرژی ای بیش فعال نیست.

 کودکان پر انرژی ... ما با این کودکان برخورد کرده‌ایم. زمانی که در رستورانی نشستیم و کودکان میز بغل را نگاه می‌کنیم و با خود می‌گوییم: «وای.. کودکان من هرگز این گونه نخواهند شد.» و حال شما کودکی را به دنیا آورده‌اید که درست مانند او پر از انرژی است. شاید فکر کنید که برای کنترل این انرژی هیچ راهی وجود ندارد اما ما نکاتی را در اینجا برایتان آورده‌ایم که می‌توانید این انرژی را کنترل کنید.

به رژیم غذایی او توجه کنید

اگر کودکی پر انرژی دارید، به رژیم غذایی او دقت کنید. مقدار مواد مصرفی چون کافیین، محصولات گندمی (نان، بیسکویت، کیک) و دیگر مواد شیمیایی را در رژیم غذایی او کنترل کنید. برچسب‌های محصولات را بخوانید و از مقدار قند مصرف شده در مواد غذایی و نوشیدنی‌های آن آگاهی یابید. به دنبال سالم‌ترین مواد غذایی مانند اسنک‌هایی که در بیرون از خانه مصرف می‌کنید، باشید.

آرامش در 15 دقیقه

مواقع زیادی را در زندگی سراغ داریم که آرامش خود را از دست داده ایم و بعدا پشیمان از این رویداد آرزو کردیم که ای کاش آرامشم را حفظ کرده بودم و فلان کار را نمی کردم. امروزه نداشتن آرامش و داشتن مشکلات کاری، ورد زبان بیشتر اشخاص شده است.

شاید فکر کنید برای به آرامش رسیدن نیاز به انجام کارهای بسیار و زمان طولانی دارید، اما جالب است بدانید حتی می توانید با انجام برخی از کارهای حتی در عرض 15 دقیقه به آرامش برسید. می خواهید بدانید چگونه؟

«می دونی چیه؟ تمام روزام شده پر از دغدغه کار. اصلا وقت ندارم یه کم به خودم برسم. تازه مهم ترین مساله این است که آرامش هم ندارم. به نظر تو چیکار کنم؟» این روزها این عبارات را زیاد می شنوید. نداشتن آرامش و داشتن مشکلات کاری ورد زبان بیشتر اشخاص شده است. شاید فکر کنید برای به آرامش رسیدن نیاز به انجام کارهای بسیار و زمان طولانی دارید، اما جالب است بدانید حتی می توانید با انجام برخی از کارهای حتی در عرض 15 دقیقه به آرامش برسید.

می خواهید بدانید چگونه؟ 

راهکارهای زیر  پیشنهاد ما به شماست.

مثبت فکر کنید

سعی کنید حتی برای چند ثانیه هم که شده افکار مثبت و شاد در ذهنتان پرورش دهید. حتی برای چند لحظه دغدغه های کاری را کنار بگذارید. چشم هایتان را ببندید و به آینده ای مثبت و شاد بیندیشید.

کودک درونگرا می شود به برونگرا تبدیل کرد؟

می گوید: «فرزند 4 ساله ای دارم که در مهمانی ها کنار من می نشیند و صورتش را پشتم پنهان می کند و علاقه ای ندارد وارد جمع بچه ها شود. به سفارش اطرافیان در مهد ثبت نامش کردم تا کمی اجتماعی شود اما حتی از در مهد هم تو نمی رود.

یک ماهی است که همراهش به مهد می روم اما هرچند دقیقه یک بار سراغم را می گیرد و با رگیه به دفتر مهد می دود تا به خانه برگردیم. ارتباط بسیار کمی با مربی و همکلاسی ها برقرار می کند و می ترسم در آینده به مشکل برخورد. لطفا راهنمایی کنید.» شاید این مشکل، مشکل شما هم باشد. دکتر کتایون خوشابی،فوق تخصص روان پزشکی اطفال درباره همین موضوع گفت و گو کرده ایم.

می خوای زندگیت عوض شه؟

افراد موفق، کمی با دیگران فرق دارند؛ چون آنها نگرش متفاوتی به پیشامدهای معمولی زندگی داشته اند.

اطراف تان را خوب بنگرید و افرادی را بیابید که موفقیت چشمگیری داشته اند. آیا می دانید چرا این افراد را موفق می دانیم؟ تفاوت چنین افرادی با دیگران در چیست؟ آیا آنها موفق به دنیاآمده اند یا اینکه خوشان عامل این موفقیت بوده اند؟

همه انسان ها در چرخه ای از اعتقادات و نتایج زندگی می کنند؛ اعتقادات و نتایجی که به هم ربط دارند. در نتیجه می توان گفت شما آنچه هستید که به آن اعتقاد دارید. حالا باید دید که چه عاملی باعث ایجاد اعتقادات شما شده است؟ درس حدس زدید؛ این افکار شما هستند که اعتقادات شما را تشکیل می دهند.

* باورهای شما، احساسات شما را در هر موقعیتی مشخص می کنند؛ زیرا باورهای شما برخوردتان نسبت به موقعیت ایجاد شده را تعیین می کنند.

* احساسات به وجود آمده متاثر از نوع باور، به عملکرد شما منجر خواهندشد؛ خواه این عملکرد و نتیجه مثبت باشد و خواه منفی.

* عملکرد موفق یا ناموفق شما، به موفقیت یا شکست همان نتیجه ای که گفته شد، منجر می شوند.